15.11.2024

Waarom beginnen met een probleem?

Kunst als oplossing
De theatertour Kaap Goede Hoop was het antwoord op het gebrek aan verbondenheid tussen bewoners van de Rotterdamse wijk Katendrecht. Via het plaatselijke Wijktheater waren er zestien voorstellingen - voor en door bewoners - te zien. De bewoners hadden daarna een betere onderlinge band en er ontstond wederzijds begrip!

Het Wijktheater kreeg een nieuwe functie, een platform voor ontmoeting en uitwisseling. De gemankeerde cohesie van de wijk was het probleem, kunst droeg bij aan de oplossing.

Zonder probleem geen ontwikkeling!
Problemen, vragen, issues: ze zijn er altijd wel. Je loopt tegen grenzen aan of je hebt het gevoel niet de controle te hebben. Een zorgeloze werkpraktijk komt niet voor en zal er misschien ook nooit komen, hoe hard je ook je best doet.

Het gaat om de problemen waar je zelf invloed op hebt. Of dat nou een gebrek aan verbondenheid is met bewoners uit je wijk of de motivatie van je leerlingen. Het kritisch bekijken van je dagelijkse werk zorgt voor aanpassing en verbetering.

Waarom kritisch zijn?
Maatschappelijke ontwikkelingen, de overheid, de schoolleiding, de beroepgroep of collega’s geven aanleiding tot nieuwe ontwikkelingen.
Je zal daarom tegen problemen aanlopen en moet je dus bij jezelf kijken waar je invloed op hebt om met de veranderingen om te gaan. Met die nieuwe ontwikkelingen heb je hoe dan ook te maken, je zal er iets mee moeten.

De start van het schooljaar: het ideale moment?
Is de start van het schooljaar dan het begin van iets nieuws? Vaak wel: een gemeenschappelijke studiedag in de loop van het jaar gevolgd door meer studiedagen. Soms ook opgeluisterd met een bekende spreker als inspiratie en motivatie. Misschien geeft de nieuwe benadering geen of maar gedeeltelijk antwoord op jouw vragen.

Niks weerhoud je om te starten met je eigen vernieuwing, wanneer dan ook in het schooljaar. Loopt het parallel met schoolontwikkelingen, dan is dat mooi meegenomen.

Alles in een keer anders?
Het klinkt misschien aantrekkelijk: een model, een benadering of een mooi voorbeeld van elders. Maar niet aan te raden, of de school als geheel heeft tegenvallende examenresultaten of een forse terugloop in leerlingenaantallen. Jouw praktijk en jouw leerlingen hebben een eigen context, met eigen vragen en problemen. Die passen lang niet altijd bij de theorie of praktijk elders.

Starten bij je eigen vragen en die van je collega’s is een vanzelfsprekend startpunt, met een gegarandeerde betrokkenheid.

Hieronder een voorbeeld uit de praktijk: een nieuwe collega stuurt een leerling voor een kwartier de klas uit.

Waar blijven de briefjes voor de mentor?
Een nieuwe collega stuurt een leerling voor een kwartier de klas uit om even af te koelen. Het protocol schrijft voor dat de leerling zich meldt in een lokaal waar toezicht is, en de leraar een briefje schrijft voor de mentor van de leerling. De nieuwe collega komt erachter dat er geen toezicht is en dat hij zelf als mentor geen briefjes van collega’s ontvangt. Zijn frustraties zijn duidelijk. 
Navraag leerde dat niemand weet wanneer en waarom het systeem is bedacht. Het is een vanzelfsprekendheid, al functioneert het in de praktijk niet meer, vinden ook de leerlingen. De nieuwe collega introduceert een nieuwe benadering, in samenwerking met teamgenoten, die ze eerst kleinschalig uitproberen. Het blijkt het startsein te zijn voor meer vernieuwingen.
Een nieuwe manier van werken zoals het Wijktheater in Katendrecht ook met een oplossing kwam voor een probleem van de wijk.

Samenvatting
Zonder problemen die leraren dagelijks zelf ervaren, komen veranderingen niet of niet goed van de grond.
En nieuwe ontwikkelingen, uit welke hoek ze ook komen, zullen er altijd zijn en botsen met de bestaande manier van werken.
Uitgaan van de eigen problemen levert een juiste analyse op, als basis voor een nieuwe benadering, die vooral niet alles in keer rigoureus verandert.
Op elk moment in het jaar kan op eenvoudige wijze een diagnose worden gesteld, als eerste stap, in een serie van 6 stappen.

Hoe kan je de eerste stap zetten?
De eerste stap kan je eenvoudigweg maken door op A4’tje twee kolommen te maken:
Wat zijn je frustraties/problemen, zaken waar je dagelijks tegenaan loopt?
Wat geeft je plezier en energie in je werk?
(De goede, positieve dingen moeten we vooral niet vergeten, en vooral behouden)

Leg je lijstje voor aan collega’s en laat hen dit aanvullen.

Probeer een top drie van frustraties/problemen te maken.