03.12.2024

Wat zijn het plezier en de frustraties van leerlingen? Is dat vragen naar de bekende weg?

De LEGO-aanpak
Hoe betrek je LEGO-liefhebbers van 13 jaar en ouder bij de ontwikkeling van producten? LEGO bedacht LEGO-Ideas: een online platform waar iedereen eigen LEGO-modellen kan maken en delen. Als er 10.00 supporters voor een ontwerp zijn, krijgt de bedenker de mogelijkheid om het ontwerp verder uit te werken met de professionals van LEGO. Wordt het ontwerp een product dan ontvangt de bedenker een percentage van de verkoopprijs. Zo stimuleert LEGO betrokkenheid en laat potentiële klanten ontwerpen gelijktijdig testen, een mooie kans voor een succesvol product.

School is school
Als je leerlingen vraagt wat ze van school, van de lessen vinden, zal het sociale aspect meestal het zwaarst wegen. Klasgenoten, vrienden, vriendinnen, pauzes, daar draait het vaak om. De waardering van de lessen is vaak minder positief. Tenzij een leraar duidelijk is en humor heeft, dat kan een verschil maken. En verder zullen leerlingen klagen over huiswerk en toetsen. Dat zal bekend klinken en toch loont het de moeite om eens door te vragen.

Waar zit de winst?
Een beter begrip van  de leefwereld van leerlingen kan de kijk op leerlingen veranderen. Dat inzicht kan leiden tot een effectievere  pedagogische en didactische aanpak. Met meer motivatie en betrokkenheid van leerlingen. En de professionele ontwikkeling en het werkplezier van de leraar worden gestimuleerd.

Maar de doelen zijn toch duidelijk?
Vanzelfsprekend moeten er dingen geleerd worden. De (kern)doelen, overgangsnormen, examens etc. liggen vast. Waarom zou men de leerlingen erbij betrekken? De antwoorden liggen toch voor de hand, school is school tenslotte? Leerlingen realiseren zich goed dat resultaten voorop staan. En van leerlingen kun je geen brede onderwijskundige kijk verwachten. Toch kan het de moeite zeker lonen om leerlingen te vragen naar hun opvattingen en ervaringen.

Twee eenvoudige vragen
Vraag leerlingen enerzijds naar hun plezier in en anderzijds naar hun frustraties over school. Dat kan op elk moment van het schooljaar. Het is niet gebonden aan een bepaalde periode en het is niet nodig om met de antwoorden direct aan de slag te gaan. Een goede vervolgstap is om met een kleine selectie van leerlingen over de antwoorden van de twee vragen door te praten. Zitten leraar en leerlingen op een lijn met hun interpretaties? Hebben leerlingen misschien suggesties voor verbetering? In zo’n gesprek kwam het onderwerp straatcultuur ter sprake.

Straatcultuur versus schoolcultuur
Een leraar in het midden van het land signaleerde bij zijn leerlingen kenmerken van straatcultuur. Straatcultuur die op school zichtbaar werd in gedrag, taal, uiterlijk en rolmodellen. Het botste soms met de schoolcultuur. De leraar bedacht oplossingen: Hoe kon hij zijn gedrag hierop aanpassen? Daarnaast realiseerde hij een schoolproject waar straatcultuur inhoudelijk een plek kreeg: van straatcultuur naar leercultuur. Een onverwachte en mooie uitkomst! Net als bij LEGO ligt ligt de uitkomst niet van te voren vast.

Samenvatting
- School is school voor leerlingen, waarom ze bij verbetering betrekken?
- Het loont de moeite om dit wel te doen, het levert misschien nieuwe inzichten op in de leefwereld van leerlingen
- Stel  twee eenvoudige vragen: Wat zit het plezier, waar zit de frustratie?
- Plan een vervolggesprek met een selectie van leerlingen voor verdieping op de antwoorden op de twee vragen
- Waar de input van leerlingen toe gaat leiden is van tevoren niet aan te geven en dat is ook nog niet nodig op dat moment

Te ondernemen stappen
1. Vraag leerlingen naar hun plezier en frustraties over school in het algemeen, eenvoudig in twee kolommen. Trek conclusies, maak categorieën.
2. Bespreek de uitkomsten met een selectie van leerlingen voor toelichting en verdieping. 
3. Leg ze naast het eigen plezier en frustraties (zie eerder artikel Waarom beginnen met een probleem?) waar zit verschil, waar zit overlap. Kan je conclusies trekken?